Dla Rodziców

Jan Olrych Szaniecki

Oficjalny patron naszej placówki

Jan Olrych Szaniecki (ur. 16 grudnia 1783 r. w Plewiskach koło Poznania, zm. 19 lutego 1840 w Paryżu) –

wybitny adwokat i działacz polityczny z pierwszej połowy XIX w., poseł na Sejm Królestwa Polskiego,

w Powstaniu Listopadowym minister sprawiedliwości w ostatnim rządzie, autor "Pamiętników".Urodził się

w rodzinie wielkopolskiego mieszczanina Olrycha. Wcześnie osieroconym zaopiekowali się krewni w

Poznaniu. W 1805 r. młody Olrych ukończył szkołę średnią w Poznaniu i został powołany do wojska, do

korpusu artylerii stacjonującego w Warszawie. Po odbyciu służby, w Warszawie, w Sądzie Apelacyjnym

odbył aplikację sądową i w 1808 r. rozpoczął pracę w wymiarze sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego.

Będąc świetnie zapowiadającym się prawnikiem, otrzymał nominację na sekretarza prokuratora

generalnego Księstwa. W rok później uzyskał samodzielne stanowisko podprokuratora Trybunału

Cywilnego w Poznaniu. Po pewnym czasie powraca do Warszawy, gdzie awansuje i przez krótki czas

pełni funkcję zastępcy prokuratora generalnego przy stołecznym Sądzie Apelacyjnym. Pod koniec 1810 r.

Jan Olrych zostaje wpisany na listę adwokatów przy tym sądzie i w krótkim czasie - jak sam wspomina w

swoim "Pamiętniku" (1912) - zyskuje znaczne uznanie. Sławę i nobilitację przynosi młodemu prawnikowi

obrona w największym w historii Polski proces o latyfundia ziemiańskie, procesie o ordynację

Myszkowskich i Wielopolskich. Właśnie Olrychowi powierza obsługę prawną i reorganizację zadłużonej

ordynacji jej czwarty ordynat[1], Józef hr. Wielopolski, sędzia Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

Przygotowany przez Olrycha projekt zakładał sprzedaż znacznej części majątków. W kwietniu 1813 r.

zawarto odpowiednią ugodę. Korzystając z okazji Olrych osobiście nabył znaczną część ogromnie

zadłużonych majątków, w tym Pińczów. Dzięki nabyciu też Szańca uzyskał nobilitację i zmianił nazwisko

na Szaniecki, od nazwy tego majątku z zamkiem. W 1825 r. został wybrany na przewodniczącego

sejmowej komisji ds. cywilnych i kryminalnych. Głównym przedmiotem jego działania w parlamencie była

kwestia włościańska. Jan Olrych Szaniecki zdecydowanie opowiadał się za uwłaszczeniem chłopów. Sam

już przed 1825 r.zniósł w swych majątkach pańszczyznę,zastępując ją czynszami i jako pierwszy nadał

swym chłopom nazwiska[2]. Na łamach "Dziennika Powszechnego Krajowego" i "Nowej Polski" wzywał do

tego innych ziemian. W okresie Powstania Listopadowego Szaniecki rozwinął w Izbie Poselskiej niezwykle

żywą i zdecydowaną działalność. 6 stycznia 1831 r. w "Dzienniku Powszechnym Krajowym" opublikował

artykuł "O celach i środkach rewolucji". Przemawiając w sejmie za ustawą o uwłaszczeniu chłopów, mówił:

"Odznaczmy sejm nasz teraźniejszy uchwałą niszczącą ostatni zabytek feudalizmu - pańszczyznę.

Uchwała ta postawi Polskę na stopniu odpowiednim cywilizacji europejskiej, na stopniu szczęścia i swobód

prawdziwej wolności. (...) Milion rąk podniesiemy ku obronie tej ziemi (...)".W trakcie obrad sejmowych

Szaniecki zwalczał margrabiego Wielopolskiego, bezskutecznie sprzeciwiając się wybraniu go na posła.

 W lutym 1831 r., gdy część posłów i senatorów opuszczała Warszawę, on pozostał w stolicy.

 Był aktywnym przeciwnikiem jakiegokolwiek porozumienia z carem Mikołajem I, sprzeciwiał się

rozmowom kapitulacyjnym, wniósł też projekt ustawy o powołaniupospolitego ruszenia. 8 września 1831 r.,

 w dzień po kapitulacji gen. Jana Krukowieckiego, objął w ostatnim rządzie powstańczym tekę ministra

sprawiedliwości. Tydzień później w Zakroczymiu wraz z Joachimem Lelewelem i Walentym Zwierkowskim

opracował odezwę do ludów Europy - manifest do dalszej działalności powstańczo-rewolucyjnej. Granice

Królestwa opuścił razem z ostatnimi oddziałami wojskowymi. Władze carskie skazały go zaocznie na

śmierć. Na emigrację Jan Olrych Szaniecki udał się do Francji, osiadł w Paryżu. Wydawał tam czasopismo

"Polska" i współpracował z "Demokratą Polskim". Przez kilka lat pełnił funkcję prezesa Komisji Funduszów

Emigracji Polskiej. Także prywatnie udzielał pomocy niezamożnym emigrantom polskim. Za aktywność

polityczną i radykalizm rząd francuski rozważał wydalenie Szanieckiego z kraju. Ten wybitny adwokat i

patriota zmarł w Paryżu na chorobę płuc 19 lutego 1840 r. Pochowany jest na Cmentarzu Montmartre w

Paryżu.

W 1813 -    Jan Olrych Szaniecki, wybitny prawnik, przejmuje od Wielopolskich część ordynacji

z Pińczowem i kilkoma kluczami (min. Szaniec, Rogów i inne). Był to człowiek wielkiej

 uczciwości i poświęcenia w działaniu na rzecz dobra publicznego. Niemałe pieniądze

 własne przeznaczył na szkoły pińczowskie i okoliczne. Gimnazjum uposażył bogatą biblioteką,

 zbiorami pomocy naukowych, kapitałami pieniężnymi; wyremontował gmach szkolny oraz

przeznaczył część swego pałacu na pomieszczenie sal lekcyjnych. Zaopatrzył szkołę, a dla

 dziewcząt założył pensję, budując dla niej dom z ogrodem. Założył też kilka szkół

wiejskich w tym, z Towarzystwem Szkół Elementarnych w 1820 r. w Szańcu, Pińczowie,

Michałowie i Książu Małym. Powiadomił o tym ks. Jan Bieńkowski – organizator szkół

elementarnych w okręgu szydłowskim. Na utrzymanie nauczyciela przyznano 300 zł, na

opał 48 zł, na sprzęty szkolne 100 zł i tyle samo na nieprzewidziane wydatki. Ówczesny

 dziedzic Szańca z przyległościami, Jan Olrych Szaniecki, zobowiązał się przekazywać

 nauczycielowi 12 sągów drzewa na opał oraz 8 korcy żyta, 4 jęczmienia, 2 pszenicy,

 1 grochu i 2 morgi gruntu w Szańcu. Dziedzic zobowiązał się również własnym kosztem

 wystawić budynek szkolny. Zaś swoje prywatne zbiory książkowe udostępnił jako bibliotekę

 publiczną. Sprowadził też z Warszawy lekarza i osiedlił go w Pińczowie dla wygody

mieszkańców. Nie były to wszystkie zabiegi Szanieckiego nad podniesieniem cywilizacji

 w swych majątkach. Zachęcał więc chłopów do zmiany kroju ubrań oraz zmiany nazwisk,

 np. Wilk na Wilczyński, Zając na Zajączkowski, Wróbel na Wróblewski, Zwierz na Zwierzyński.

 Przekonywał, że miejska panna nie pójdzie raczej za Wilka w sukmanie, ale chętnie

wyjdzie za pana Wilczyńskiego w surducie. Zniósł również liczne uciążliwości mieszczan

 na rzecz dziedzica.

Działalność Jana Olrycha Szanieckiego na naszych ziemiach, zasługi w krzewieniu oświaty, starania na rzecz podniesienia życia kulturalnego, realizacja na szeroką skalę programu społecznego, demokratyczne poglądy oraz jego postawa patriotyczna i umiłowanie Ojczyzny, stawiają Go jako godnego patrona naszej placówki.

Uzasadnienie

Wybór patrona placówki jest sprawą wielkiej wagi i zawsze wzbudza wiele emocji. Nadanie właściwego imienia placówce sprawia, że zyskuje ona swoją tożsamość, która wyróżnia ją spośród innych szkół. Patronem placówki powinien być człowiek o najlepszych przymiotach charakteru, wzór patriotyzmu, którego życie i działalność służą pokoleniom. Osoba taka winna być autorytetem reprezentującym treści i wartości bliskie młodzieży oraz stanowić wzór do naśladowania. Uczeń powinien identyfikować się z patronem swojej placówki i mieć do niego emocjonalny stosunek. W swojej działalności dydaktyczno – wychowawczej nauczyciele Zespołu Placówek Oświatowych w Szańcu starają się wpoić uczniom szacunek do historii, kultury i tradycji swojego regionu, zatem wybór Jana Olrycha Szanieckiego na patrona naszej szkoły nie jest przypadkowy.

Dla Rodziców

Dla Rodziców

Jan Olrych Szaniecki

Linki

Kontakty

Logowanie