Dla Rodziców

 

Oficjalny patron naszej placówki

 

Jan Olrych Szaniecki (ur. 16 grudnia 1783 r. w Plewiskach koło Poznania, zm. 19 lutego 1840 w Paryżu) – 

wybitny adwokat i działacz polityczny z pierwszej połowy XIX w., poseł na Sejm Królestwa Polskiego, 

w Powstaniu Listopadowym minister sprawiedliwości w ostatnim rządzie, autor "Pamiętników".Urodził się 

w rodzinie wielkopolskiego mieszczanina Olrycha. Wcześnie osieroconym zaopiekowali się krewni w 

Poznaniu. W 1805 r. młody Olrych ukończył szkołę średnią w Poznaniu i został powołany do wojska, do 

korpusu artylerii stacjonującego w Warszawie. Po odbyciu służby, w Warszawie, w Sądzie Apelacyjnym 

odbył aplikację sądową i w 1808 r. rozpoczął pracę w wymiarze sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego. 

Będąc świetnie zapowiadającym się prawnikiem, otrzymał nominację na sekretarza prokuratora 

generalnego Księstwa. W rok później uzyskał samodzielne stanowisko podprokuratora Trybunału 

Cywilnego w Poznaniu. Po pewnym czasie powraca do Warszawy, gdzie awansuje i przez krótki czas 

pełni funkcję zastępcy prokuratora generalnego przy stołecznym Sądzie Apelacyjnym. Pod koniec 1810 r. 

Jan Olrych zostaje wpisany na listę adwokatów przy tym sądzie i w krótkim czasie - jak sam wspomina w 

swoim "Pamiętniku" (1912) - zyskuje znaczne uznanie. Sławę i nobilitację przynosi młodemu prawnikowi 

obrona w największym w historii Polski proces o latyfundia ziemiańskie, procesie o ordynację 

Myszkowskich i Wielopolskich. Właśnie Olrychowi powierza obsługę prawną i reorganizację zadłużonej 

ordynacji jej czwarty ordynat[1], Józef hr. Wielopolski, sędzia Sądu Apelacyjnego w Warszawie. 

Przygotowany przez Olrycha projekt zakładał sprzedaż znacznej części majątków. W kwietniu 1813 r. 

zawarto odpowiednią ugodę. Korzystając z okazji Olrych osobiście nabył znaczną część ogromnie 

zadłużonych majątków, w tym Pińczów. Dzięki nabyciu też Szańca uzyskał nobilitację i zmianił nazwisko 

na Szaniecki, od nazwy tego majątku z zamkiem. W 1825 r. został wybrany na przewodniczącego 

sejmowej komisji ds. cywilnych i kryminalnych. Głównym przedmiotem jego działania w parlamencie była 

kwestia włościańska. Jan Olrych Szaniecki zdecydowanie opowiadał się za uwłaszczeniem chłopów. Sam 

już przed 1825 r.zniósł w swych majątkach pańszczyznę,zastępując ją czynszami i jako pierwszy nadał 

swym chłopom nazwiska[2]. Na łamach "Dziennika Powszechnego Krajowego" i "Nowej Polski" wzywał do 

tego innych ziemian. W okresie Powstania Listopadowego Szaniecki rozwinął w Izbie Poselskiej niezwykle 

żywą i zdecydowaną działalność. 6 stycznia 1831 r. w "Dzienniku Powszechnym Krajowym" opublikował 

artykuł "O celach i środkach rewolucji". Przemawiając w sejmie za ustawą o uwłaszczeniu chłopów, mówił: 

"Odznaczmy sejm nasz teraźniejszy uchwałą niszczącą ostatni zabytek feudalizmu - pańszczyznę. 

Uchwała ta postawi Polskę na stopniu odpowiednim cywilizacji europejskiej, na stopniu szczęścia i swobód 

prawdziwej wolności. (...) Milion rąk podniesiemy ku obronie tej ziemi (...)".W trakcie obrad sejmowych 

Szaniecki zwalczał margrabiego Wielopolskiego, bezskutecznie sprzeciwiając się wybraniu go na posła.

 W lutym 1831 r., gdy część posłów i senatorów opuszczała Warszawę, on pozostał w stolicy.

 Był aktywnym przeciwnikiem jakiegokolwiek porozumienia z carem Mikołajem I, sprzeciwiał się 

rozmowom kapitulacyjnym, wniósł też projekt ustawy o powołaniupospolitego ruszenia. 8 września 1831 r.,

 w dzień po kapitulacji gen. Jana Krukowieckiego, objął w ostatnim rządzie powstańczym tekę ministra 

sprawiedliwości. Tydzień później w Zakroczymiu wraz z Joachimem Lelewelem i Walentym Zwierkowskim 

opracował odezwę do ludów Europy - manifest do dalszej działalności powstańczo-rewolucyjnej. Granice 

Królestwa opuścił razem z ostatnimi oddziałami wojskowymi. Władze carskie skazały go zaocznie na 

śmierć. Na emigrację Jan Olrych Szaniecki udał się do Francji, osiadł w Paryżu. Wydawał tam czasopismo 

"Polska" i współpracował z "Demokratą Polskim". Przez kilka lat pełnił funkcję prezesa Komisji Funduszów 

Emigracji Polskiej. Także prywatnie udzielał pomocy niezamożnym emigrantom polskim. Za aktywność 

polityczną i radykalizm rząd francuski rozważał wydalenie Szanieckiego z kraju. Ten wybitny adwokat i 

patriota zmarł w Paryżu na chorobę płuc 19 lutego 1840 r. Pochowany jest na Cmentarzu Montmartre w 

Paryżu.

W 1813 -    Jan Olrych Szaniecki, wybitny prawnik, przejmuje od Wielopolskich część ordynacji 

z Pińczowem i kilkoma kluczami (min. Szaniec, Rogów i inne). Był to człowiek wielkiej

 uczciwości i poświęcenia w działaniu na rzecz dobra publicznego. Niemałe pieniądze

 własne przeznaczył na szkoły pińczowskie i okoliczne. Gimnazjum uposażył bogatą biblioteką,

 zbiorami pomocy naukowych, kapitałami pieniężnymi; wyremontował gmach szkolny oraz 

przeznaczył część swego pałacu na pomieszczenie sal lekcyjnych. Zaopatrzył szkołę, a dla

 dziewcząt założył pensję, budując dla niej dom z ogrodem. Założył też kilka szkół 

wiejskich w tym, z Towarzystwem Szkół Elementarnych w 1820 r. w Szańcu, Pińczowie, 

Michałowie i Książu Małym. Powiadomił o tym ks. Jan Bieńkowski – organizator szkół 

elementarnych w okręgu szydłowskim. Na utrzymanie nauczyciela przyznano 300 zł, na 

opał 48 zł, na sprzęty szkolne 100 zł i tyle samo na nieprzewidziane wydatki. Ówczesny

 dziedzic Szańca z przyległościami, Jan Olrych Szaniecki, zobowiązał się przekazywać

 nauczycielowi 12 sągów drzewa na opał oraz 8 korcy żyta, 4 jęczmienia, 2 pszenicy,

 1 grochu i 2 morgi gruntu w Szańcu. Dziedzic zobowiązał się również własnym kosztem

 wystawić budynek szkolny. Zaś swoje prywatne zbiory książkowe udostępnił jako bibliotekę

 publiczną. Sprowadził też z Warszawy lekarza i osiedlił go w Pińczowie dla wygody 

mieszkańców. Nie były to wszystkie zabiegi Szanieckiego nad podniesieniem cywilizacji

 w swych majątkach. Zachęcał więc chłopów do zmiany kroju ubrań oraz zmiany nazwisk,

 np. Wilk na Wilczyński, Zając na Zajączkowski, Wróbel na Wróblewski, Zwierz na Zwierzyński.

 Przekonywał, że miejska panna nie pójdzie raczej za Wilka w sukmanie, ale chętnie 

wyjdzie za pana Wilczyńskiego w surducie. Zniósł również liczne uciążliwości mieszczan 

 na rzecz dziedzica.

Działalność Jana Olrycha Szanieckiego na naszych ziemiach, zasługi w krzewieniu oświaty, starania na rzecz podniesienia życia kulturalnego, realizacja na szeroką skalę programu społecznego,  demokratyczne poglądy oraz jego postawa patriotyczna i umiłowanie Ojczyzny, stawiają Go jako godnego patrona naszej placówki.

 

Uzasadnienie

 

Wybór patrona placówki jest sprawą wielkiej wagi i zawsze wzbudza wiele emocji. Nadanie właściwego imienia placówce sprawia, że zyskuje ona swoją tożsamość, która wyróżnia ją spośród innych szkół. Patronem placówki powinien być człowiek o najlepszych przymiotach charakteru, wzór patriotyzmu, którego życie i działalność służą pokoleniom. Osoba taka winna być autorytetem reprezentującym treści i wartości bliskie młodzieży oraz stanowić wzór do naśladowania. Uczeń powinien identyfikować się z patronem swojej placówki i mieć do niego emocjonalny stosunek. W swojej działalności dydaktyczno – wychowawczej nauczyciele Zespołu Placówek Oświatowych w Szańcu starają się wpoić uczniom szacunek do historii, kultury i tradycji swojego regionu, zatem wybór Jana Olrycha Szanieckiego na patrona naszej szkoły nie jest przypadkowy.